«Το χειρόγραφο του καθρέφτη» Λουΐς Σεπούλβεδα (Όπερα)

 

Το τελευταίο ποίημα του μεγάλου Χιλιανού συγγραφέα Λουΐς Σεπούλβεδα είναι μια μάζωξη, για να χρησιμοποιήσω την κομματική γλώσσα, αδημοσίευτων κειμένων και φωτογραφιών προσωπικής φύσης. Είναι για εμάς τους φανατικούς αναγνώστες και φίλους του, το κομμάτι που έλειπε για να ολοκληρωθεί η εικόνα του συγγραφέα. Ως άνθρωπος, πια, όσα έδωσε και μετέδωσε μέσα από τα βιβλία του, τώρα αποκτούν σάρκα και οστά. Ο Σεπούλβεδα σε αντίθεση με την πλειοψηφία των δυτικών αριστερών, πολέμησε για την ιδεολογία του, έστω και αν παραδέχθηκε έμμεσα μέσα από τα κείμενα του , την αποτυχία της σε πρακτικό επίπεδο. Τίμησε τον όρο αγωνιστής και δεν φοβήθηκε εξορία, πόλεμο και να διακινδυνεύσει τη ζωή του αλλά και να χάσει την επαφή με την οικογένεια του. Τα κείμενα του βιβλίου, ξεχειλίζουν από την αγωνία του να ισορροπήσει ανάμεσα στον προσωπικό του αγώνα, ως επανάστασης, ιδεαλιστής αλλά και ως υπεύθυνος άνθρωπος, πατέρας, που δεν σπέρνει παιδιά, αλλά νοιάζεται για αυτά την κάθε στιγμή της ζωής του. Παραθέτω ένα απόσπασμα αυτούσιο από το βιβλίο, που εμένα με άγγιξε δυο φορές , ως άνθρωπο αλλά και ως πατέρα 

« Δεν ξέρω αν είμαι, αν ήμουν, καλός πατέρας, ξέρω όμως , την αγάπη των παιδιών μου κι ότι προσπάθησα να μια ένας φίλος στον οποίο μπορούν πάνα να υπολογίζουν, έναν σύντροφο και συμπαραστάτη σε ότι κι αν τους συμβεί. Κι αυτό με ηρεμεί»……

«Το χειρόγραφο του καθρέφτη» είναι βιβλίο που χωρίς να χάνεται σε μεγαλοστομίες, μας φέρνει πιο κοντά στον ζεστό, γεμάτο πάθος, ένταση αλλά και ανησυχίες Λ.Σ.. Όσοι τον έχετε διαβάσει , θα καταλάβετε ακόμα καλύτερα την αγάπη του για τον απλό, γνήσιο άνθρωπο. Για τον μεροκαματιάρη του Νότου, που ζει και παλεύει δίχως μεγαλοστομίες και φανφάρες, με τα πιστεύω του, αποτυπωμένα βαθιά μέσα του, που δε θα ζητήσει για την μικρή η μεγάλη δράση του, οφίκια στην Ευρωπαϊκή ένωση και κυβερνήσεις (όπως κάποιοι Έλληνες «αγωνιστές»), αλλά θα συνεχίσει να κερνά τον κουμπάρο του, διάσημο πια συγγραφέα ότι πιάσει στη θάλασσα. Οι φωτογραφίες του φίλου και συνεργάτη του Ντάνιελ Μοτζίνσκι ολοκληρώνουν την εικόνα του γενειοφόρου, χαμογελαστού συγγραφέα αγωνιστή. Μιλάνε βαθιά μέσα στην καρδιά του αναγνώστη και αγγίζουν ευαίσθητες χορδές. Το πιο όμορφο των μικρών αυτών αυτοβιογραφικών κειμένων είναι ότι καλύπτουν μια σειρά από θέματα που απασχολούν  , όλους όσους η ενήλικη ζωή τους συνδυάζει αξίες, ιδεολογία και δουλειά σε έναν ατελείωτο αγώνα για να κρατηθούν ισορροπίες. Πίστευα ότι θα το διαβάσω σαν μια ακόμη βιογραφία, έστω και με τη μορφή αυτοβιογραφίας. Βρέθηκα να αντιγράφω κομμάτια για να τα συζητήσω με τα παιδιά μου, να το συστήνω στη σύντροφο μου και να το θεωρώ εξίσου σημαντικό με τα καλύτερα βιβλία του. 

Στο τέλος του βιβλίου περιέχονται δυο δικά του, ήδη δημοσιευμένα κείμενα, επιλογές του εκδότη και του μεταφραστή σαν φόρο τιμής αλλά και εισαγωγή αν θέλετε στον αμύητο. Καλοδεχούμενα αν και όπως όλοι αντιλαμβανόμαστε προσωπικές επιλογές. Αν επέλεγα ένα βιβλίο του ας μην είναι το χαρακτηριστικότερο του ύφους του, θα πρότεινα το «τα χειρότερα παραμύθια των αδελφών Γκριμ» εκεί που ξετυλίγεται η αγάπη του για το Νότο αλλά και το πηγαίο μαύρο χιούμορ του. 

Ένας επίλογος σε μια συγγραφική καριέρα που έληξε άδοξα, χτυπημένη από τον κορονοϊό, ταιριαστός στις ιδιαιτερότητες και τον βαθύ ανθρωπισμό του συγγραφέα. Βαθιά ονειροπόλος, πίστεψε ως το τέλος στον κομμουνισμό, αλλά αυτή του η ουτοπική πίστη δεν μετουσιώθηκε στις γνωστές παρακρούσεις βίας και τρομοκρατίας των ευρωπαίων αριστεριστών. Με τον θάνατο του, χάθηκε ένας ιδεολόγος, συγγραφέας που θα μιλήσει σε όσους πίστεψαν σε χαμένους σκοπούς, αγάπησαν δίχως να ζητήσουν ανταπόκριση και ο δρόμος προς το νότο, έγινε το σπίτι τους, η οδός διαφυγής τους, το αποκούμπι τους. Ταιριαστό τέλος και τελική έκδοση για έναν μεγάλο, αλλά παραγνωρισμένο στη χώρα μας συγγραφέα 

"Οι Χώρες Της Επαγγελίας" Guenassia, Jean-Michel (Πόλις)

 

Παρίσι, Αλγέρι, Τελ Αβίβ, Αγία Πετρούπολη: εδώ διαδραματίζεται η συνέχεια της «Λέσχης των αθεράπευτα αισιόδοξων». Ξαναβρίσκουμε τον Μισέλ Μαρινί, που είναι πια δεκαεφτά ετών και έχει μόλις πάρει το απολυτήριο λυκείου. Χασομεράει στο καφέ «Cadran» της Βαστίλης, όπου παίζει φλιπεράκι καθυστερώντας τη στιγμή της εγγραφής του στο πανεπιστήμιο. Τα σχέδιά του; να πάει να συναντήσει την κοπέλα του, Καμίγ, που αποφάσισε να ζήσει σε ένα κιμπούτς στο Ισραήλ· να ανακαλύψει τον κόσμο, εξοπλισμένος με τη Leica του· και να ξαναβρεί την Σεσίλ, την αγαπημένη του αδελφού του, του Φρανκ.

Ένθερμος κομμουνιστής, ο Φρανκ δεν επέστρεψε ποτέ πραγματικά στη Γαλλία από την Αλγερία μετά τη λιποταξία του. Προτίμησε να αφιερώσει τη ζωή του στο να αλλάξει τον κόσμο.-Ζηλωτής που δεν υπολογίζει την ανθρώπινη ζωή του ταξικού εχθρού, ο Φρανκ θα βρεθεί χαμένος σε μια ξένη επανάσταση και θα μυηθεί άθελα του στα παιχνίδια εξουσίας του αναδυόμενου Αλγερινού κράτους.. Ένας ιδεαλιστής τεχνοκράτης σε μια Αλγερία που τα πάντα στήνονται από την αρχή- με προσπάθεια, εκφοβισμό και σύντομα πελατειακές σχέσεις. Το ίδιο ισχύει και για τις ανθρώπινες σχέσεις και ειδικά τις δικές του. Δυσανάλογα ταγμένος στο σκοπό, θα γίνει ο ίδιος αντικείμενο άρνησης αποδοχής, στην αρχή από τον μικρό γιό του που θα γνωρίσει ελάχιστα και την Αλγερινή μητέρα του, για την οποία θα επιστρέψει στο Αλγέρι, αφήνοντας πίσω στο Παρίσι μια κόρη, που την ύπαρξη της αγνοεί. Την ίδια στιγμή ο αδελφός του θα ακολουθήσει το κάλεσμα της φωτογραφίας και της ενηλικίωσης, σε μια εποχή που θεσμοί και δεσμοί καταρρέουν και αντικαθίστανται παροδικά ή μόνιμα από το νέο (και όχι πάντα καλύτερο).

Η ιστορία της πτώσης ή καλύτερα έκπτωσης της κομμουνιστικής ιδεολογίας, μέσα από την παράλληλη ζωή δύο αδελφών που ανακαλύπτουν τα πάθη τους μέσα από κατεστραμμένες ή δυσλειτουργικές σχέσεις, γεμάτοι ιδεαλισμό και αφοσίωση, ο ένας στην πόλιτική και ο άλλος στην Τέχνη. Ο Φρανκ θα γίνει ένας ερημίτης στο Αλγέρι και μετά στην Σοβιετική Ένωση, εκεί που θα αναγνωρίσει την "πραγματική¨κλίση του" πιστός στα διαβάσματα της νεότητας. Θα αντικαταστήσει το κόμμα, με το Θεό και θα εμπνεύσει την απομακρυσμένη κοινότητα του φτάνοντας στα τέλη του 20ου αιώνα. Η ζωή του, μια ιστορία απωλειών, αρνήσεων, απορρίψεων. 'Ενας άνθρωπος που δίνεται σε λάθος σκοπούς και ανθρώπους, θα βρει στο ερημιτήριο στη Ρώσικη ύπαιθρο, την ηρεμία και την αλήθεια που αναζητεί, μέσα από τον προσωπικό πόνο και την αυταπάρνηση.

Ο αδερφός του Μισέλ, παρέα με τους εξόριστους Ρώσους φίλους του από το Παρίσι, θα φτάσει ως το Ισραήλ και θα επιστρέψει πίσω στην Γαλλία, με τον έρωτα της ζωής του ,την Καμίγ σε μια ανοικτή σχέση, που θα ωριμάσει, καθώς ο Μισέλ θα βρει τον δικό του σκοπό, την φωτογραφία, μέσα στις πλημμύρες της Φλωρεντίας. Δυσλειτουργικές οικογένειες βλπ Μαρινί, ήθη και άνθρωποι που αλλάζουν. Ένα τριφύλι, που θα φέρει γούρι από τα στρατόπεδα αιχμαλώτων του ΒΠΠ, στις φυλακές της KGB και στα Γκούλαγκ. Ταξίδια και άνθρωποι που αναζητούν τον σκοπό τους και καταλήγουν στην απόλυτη λύτρωση μέσα οχι απο τις ιδεολογίες που δημιουργούν τον Ψυχρό Πόλεμο, αλλά τις ανθρώπινες σχέσεις.

Ένα μυθιστόρημα που από την Μεσόγειο, καταλήγει στα βάθη της Σοβιετική Ένωση , με τους ήρωες του, να μετανιώνουν για όσα δεν έκαναν και να καθρεφτίζονται γενιά μετά τη γενιά στα μάτια των παιδιών τους και τη στάση απέναντι σε αυτά. Ο Guenassia δεν σταματά στιγμή, να εστιάζει στον άνθρωπο, τις αναζητήσεις και τα όνειρα του. Η πίστη του Ρώσου εμιγκρέ που επιστρέφει στην ΕΣΣΔ για να επανορθώσει για την φυγή του, στην οικογένεια του και πέφτει στα νύχια της Σοβιετικής δικαιοσύνης είναι ένα δείγμα του ανθρωποκεντρισμού του βιβλίου. Η τρυφερή ιστορία του Μισέλ και της γκαρσόνας , που δημιουργεί ερωτικό τρίγωνο μαζί του και με τον νεαρό φίλο της ηθοποιό και επιλέγει το θάνατο, λίγο πριν η ελευθερία των 60ς και η χειραφέτηση της, ίδιας υποδουλωθεί απο την εγκυμοσύνη και τον γάμο που έρχεται, σε μια σκηνή βγαλμένη απο ταινία, αυτοκαταστροφική σαν άλλη Γαλλίδα Τζειμς Ντιν. Η Σεσίλ που αποξενωμένη απο την κόρη της Άννα, την παραδίδει στον Μισέλ, σαν μια υποχρέωση που πρέπει να λήξει, για να συνεχίσει την μοντέρνα ζωή της στα δίχτυα της ψυχανάλυσης. Το τέλος της αθωότηας και της επανάστασης, ο ερχομός της συνειδητοποίησης και το βαρύ φορτίο των ευθυνών που άλλοι αναλαμβάνουν και άλλοι αποποιούνται.

Παρασυρμένοι στη δίνη των ερώτων και των μυστικών τους, οι τελευταίοι «αθεράπευτα αισιόδοξοι» έχουν όλοι στην καρδιά τους τις μεγάλες προσδοκίες εκείνης της πολυτάραχης περιόδου. Από την αποαποικιοποίηση ώς την κατάρρευση του ανατολικού μπλοκ, από τις οφθαλμαπάτες της καταναλωτικής κοινωνίας ώς τους μυστικιστικούς πειρασμούς και την αποτυχία της Αλγερινής επανάστασης, ο Ζαν-Μισέλ Γκενασιά περιγράφει την εποποιία μιας ολόκληρης γενιάς. Δημιουργεί τη συγκινητική και γενναιόδωρη τοιχογραφία μιας εποχής. Καταγράφει το αριστοτεχνικό αφήγημα των ψευδαισθήσεών των «αριστερών» επαναστατών. Η συνέχεια της «Λέσχης των αθεράπευτα αισιόδοξων» φιλοδοξεί να δώσει ένα ακόμα απολαυστικό ανάγνωσμα για όσους δεν περιχαρακώνονται πίσω από ανούσιες ετικέτες. Με ένα τέλος αναπάντεχο, συναισθηματικά φορτισμένο που επικεντρώνεται στην πραγματική ουσία του βιβλίου, τις ανθρώπινες σχέσεις, τις σχέσεις γονιών-παιδιών,τη σύγκρουση των γενεών και τη συγχώρεση. Δίχως μελοδραματισμούς και διδακτισμό, με μόνο όπλο την ένταση των συναισθημάτων, ο Guenassia αποδεικνύει οτι οι χώρες της επαγγελίας υπάρχουν, για όσους έχουν πίστη, υπομονή και θέληση.

«‘Ένας Αιγύπτιος, ένας Βαβυλώνιος και ένας Βίκινγκ μπαίνουν σε ένα μπαρ» Θεόδωρος Παπακώστας (Key Books)

 

O Θόδωρος Παπακώστας έχει ήδη διαγράψει τη δική του πορεία στην συγγραφή εκλαϊκευμένων βιβλίων ιστορίας, αρχαιολογίας, ορμώμενος ακριβώς από την αγάπη του, να φέρει σε επαφή με την ιστορία, το πλατύ κοινό, που ειδικά το Ελληνικό, έχει μάθει από τα σχολικά του χρόνια, να τη θεωρεί ως ένα συνονθύλευμα ημερομηνιών και προσώπων  , που τα περισσότερα κοσμούν τις πινακίδες ονοματοδοσίας δρόμων. Ο Παπακώστας έχει άλλη άποψη και με τη μορφή ενός εικονικού διαλόγου με μια φίλη του σε ένα μπαρ, εισαγάγει τον ανυποψίαστο αναγνώστη σε κόσμους, από το όχι και τόσο μακρινό παρελθόν.

Η αγάπη του για τους πολιτισμούς τη Σκανδιναβίας με τράβηξε σε αυτό το βιβλίο, το οποίο ομολογουμένως απόλαυσα σε κάποια σημεία, σε κάποια άλλα, θεωρώ ότι αν και η πρόθεση  είναι καλή, η συσσώρευση πληροφορίας απλά το καθιστά δύσχρηστο, αλλά ποτέ δύσκολο ή δυσνόητο. Το βιβλίο λειτουργεί σαν μια συμπυκνωμένη εισαγωγή στους τρεις πολιτισμούς, με πολύ μεγαλύτερη έκταση για τον Αιγυπτιακό και Βαβυλωνιακό πολιτισμό. Καλύπτει τα βασικά θέματα, ιστορία, κυρίαρχες δυναστείες, μυθολογία και κάποια στοιχεία για τη ζωή των ανθρώπων ,τις εποχές της ακμής του πολιτισμού, ενώ με πίνακες σε φέρνει και σε αναλογίες με τις αντίστοιχες ιστορικές περιόδους του Ελληνικού χώρου

Η κινητήρια ιδέα του βιβλίου, η συνοπτική, αλλά πάντα ενδελεχής παρουσίαση των τριών πολιτισμών με αναφορές ταυτόχρονα σε αντιστοιχίες και δάνεια με τον Ελληνικό πολιτισμό και ιστορία δρα άψογα. Αν και ο όγκος της πληροφορίας γιατί μιλάμε για συμπύκνωση αιώνων σε μερικές σελίδες, ίσως ξενίσει, τον αμαθή σε όγκο πληροφορίας αναγνώστη, αποτελεί μια πολύ καλή εισαγωγή, αρχειοθετημένη και σωστά τοποθετημένη, για όποιον θέλει ένα εφαλτήριο για να εντρυφήσει στη συνέχεια, εις βάθος στους συγκεκριμένους πολιτισμούς. Προσωπικά απόλαυσα περισσότερο το τμήμα που αναφερόταν στους Βίκινγκς, καθαρά για λόγους προτίμησης.

Αν κάτι με ξένισε, ήταν τα σχόλια της συνομιλήτριας του καθηγητή, για θέματα πολιτικής ορθότητας και χειραφέτησης, που δείχνουν πραγματικά το πως κανείς δεν αντιλαμβάνεται την μελέτη της ιστορίας στο πλαίσιο της εποχής που γεννήθηκαν, Θεοί, μύθοι και έθιμα, αλλά χρησιμοποιεί λανθασμένα και λογοκριτικά την γουοκ κουλτούρα. Στα ίδια σχόλια και τον φόβο του συγγραφέα και τις δικαιολογίες του για να μην παρεξηγηθεί  φαίνεται και η επίδραση του φίμωτρου της πολιτικής ορθότητας έστω και εκ του σύνεγγυς στην Πανεπιστημιακή κοινότητα και τα εκλαϊκευμένα πονήματα της. Πέραν αυτού, μιλάμε για μια προσπάθεια ,πολύ καλή σε ότι αφορά τη συλλογή και παρουσίαση των στοιχείων, της, που καταφέρνει να μην χαθεί στο δαίδαλο των ονομάτων και των γεγονότων, κρατώντας το ενδιαφέρον και του πλέον άσχετου αναγνώστη αμείωτο. Μια εισαγωγή σε γειτονικούς ή πολύ γνωστούς πολιτισμούς, που γίνεται με ευφυία, χιούμορ και πραγματική διδακτική διάθεση. Μια προσπάθεια που θα φέρει πιο κοντά στην γνώση , με χιούμορ και καθημερινή γραφή, ανθρώπους που υπό άλλες συνθήκες, θα απείχαν από οτιδήποτε είχε να κάνει με την ιστορία της αρχαιότητάς. Αξιέπαινο και απολαυστικό για όσους η ιστορία και η αρχαιότητα, δεν είναι απλώς ένα κομμάτι , χαμένο, του παζλ των γνώσεων και των ενδιαφερόντων τους. Μια πολύ καλή πρόταση ανάγνωσης για μικρούς και όχι τόσο μικρούς αναγνώστες, που θέλουν να μάθουν με την ουσιαστική έννοια του όρου.

«Ιβάνωφ-Θύελλα και τόλμη»» Πέννυ Φυλακτάκη-Λεονάρδα Λαμπριανίδου (Εκδόσεις Λιβάνη)

 

Μια μυθιστορηματική βιογραφία ενός εκ των μεγαλύτερων και σπουδαιότερων σαμποτέρ που έδρασε σε ελληνικό έδαφος του Ρώσου, Πολωνικής καταγωγής; αλλά μεγαλωμένου στη Θεσσαλονίκη Γκεόργκι Ιβάνωφ. Το όνομα του κοσμεί σήμερα το Ιβανώφειο, αλλά πόσοι ξέρουν την πραγματική ζωή του του μεγάλου αθλητή και ακόμη μεγαλύτερου ήρωα. Η εκ των συγγενών του… με τη βοήθεια στοιχείων και ιστοριών που ακούγονταν στα οικογενειακά τραπέζια. Σκιαγραφεί την ζωή του και τη πορεία του μαζί με αυτή της οικογένειας του. Η ζωή του βραχύβια έχει ενδιαφέρον. Αλλά η θεάς της μέσα από τα μάτια της μητέρας του και του πατριού του, δίνει άλλη διάσταση σε αυτή. Δραστήριος και αθλητικός, θα έρθει σε επαφή με την πατρίδα του την Πολωνία και θα την υπηρετήσει τον ΒΠΠ .Πρώτα βοηθώντας Πολωνούς να διαφυγόν για να πολεμήσουν μέσω Θεσκης, μετά με την δική του δραπέτευση στο Λίβανο και την εκπαίδευση του στον ανορθόδοξο πόλεμο. Από εκεί και περα θα ακολουθήσει η οδύσσεια του. Θα μεταφερθεί με τη βοήθεια των Άγγλων στην Αθηνά και εκεί θα γνωρίζει το κυνήγι, την προδοσία αλλά θα γίνει με τις πράξεις του, ο θρύλος των αποφραδεων και δολιοφθορών

. Όμως δεν θα διαβάσετε ένα ηρωικό μυθιστόρημά. Θα διαβάσετε για έναν άνθρωπο στα όρια του, που θα αποκαλυφθεί αλλά οι βρετανικές μυστικές υπηρεσίες, θα αρνηθούν να τον φυγαδεύσουν. Ένα παράτολμο πατριώτη, που θα επιφέρει πλήγματα στον άξονα, σαμποτάροντας εργοστάσια επισκευής αεροπλάνων, ανατινάζοντας υποβρύχια και καταστρέφοντας βάσεις καυσίμων. Η επικήρυξη μεγάλη .Θα προδοθεί από παιδικούς ,αδερφικούς φίλους και αργότερα συνεργάτες. Θα είναι στην Ελλάδα αδυνατώντας να επικοινωνήσει με την οικογένεια του στη Θεσσαλονίκη. Θα χάσει τον παιδικό του ερώτα, για χάρη ενός Βρετανού αξιωματικού που προσφέρει ασφάλεια. Θα θυσιαστεί για μια ελεύθερη Πολωνία και Ελλάδα. Η διαδρομή του στο δικαστήριο, ανδροπρεπής, θα προσπαθήσει να ελαφρύνει την θέση όσων τον βοήθησαν. Στο εκτελεστικό απόσπασμα θα προσπαθήσει εκ νέου να αποδράσει και για μερικά μέτρα , παραλίγο να το καταφέρει, αφήνοντας άναυδους αστυφύλακες και Γερμανούς, πριν οι τελευταίο τον εκτελέσουν επι τόπου. Όμως ο θάνατος είναι κοινός παρονομαστής για όσους έβαλαν την πατρίδα πάνω από τον εαυτό τους και το συμφέρον των μυστικών υπηρεσιών. 

Το βιβλίο αυτό δεν είναι μια παράθεση γεγονότων ,γνωστών ή και αγνώστων για έναν επιτυχημένο σαμποτέρ. Η ζωή του Ιβάνωφ ήταν βραχύβια και ηρωική. Είναι η περιγραφή της οικογενειακής ιστορίας από την Πολωνία, στη Ρωσία, την επιβίωση εν μέσω της Μπολσεβικικης επανάστασης., την επιστροφή στην Πολωνία και την τελική ΄εγκατάσταση στη Θεσσαλονίκη. Μια ιστορία, που δείχνει με ακρίβεια, από που έλαβε τις ηθικές αρχές και πως σφυρηλατήθηκε το σθένος του. Ο θάνατος του, θα λυπήσει, αλλά διαβάζοντας τα κεφάλαια που το μαθαίνει χρόνια μετά η μητέρα του και ο πατριός του,, θα δακρύσει και ο πιο σκληρός άνθρωπος. Τα μεταπολεμικά κεφάλαια, στα οποία αποκαλύπτονται οι προδότες του που στο δικαστήριο αρνούνται τα πάντα, είναι η πιο ζοφερή αλλά και ακριβής εικόνα της μεταπολεμικής Ελλάδας, όπου όλοι έκαναν  αντίσταση και δεν γνώριζαν τίποτα.

Μια οικογενειακή σάγκα, με κεντρικό ήρωα τον Ιβάνωφ αλλά και την μητέρα του, θα έλεγα. Με τον δαιμόνιο, έμπορο πατριό, που τον ανέθρεψε σαν δικό του, ,με την προπολεμική Θεσσαλονίκη, με τις βεγγέρες της , την ζωντανή Εβραϊκή κοινότητα. Την Αθήνα της κατοχής, που κάθε αντιστασιακή κίνηση ισοδυναμούσε με εν δυνάμει προδοσία από «καλοθελητές» Με τον Ιβάνωφ, τραγικό ήρωα, αμνό στο θυσιαστήριο των Βρετανών, που θα γλύτωνε αν είχε λίγη τύχη στις προσπαθείς να ξαναφύγει από τη χώρα με μέσα δικά του, των Ελλήνων αντιστασιακών. Ένα βιβλίο για ένα ακόμα ήρωα, που έπεσε για να έχει η Μ.Βρετανία το δικαίωμα να αποκαλείται αυτοκρατορία, δίχως να κινδυνεύουν δικά της παιδιά. Ένας σαμποτέρ μιας άλλης γενιάς, ανθρώπων, που η φιλοπατρία αποτελούσε εύσημο. Μια οικογενειακή ιστορία σαν παραμύθι, δίχως το τέλος που θα περιμέναμε, από έναν άνθρωπο που θα έπρεπε η ζωή του να διδάσκεται στα σχολεία ως πρότυπο.

 

«Μέρες θαυμαστής διαύγειας» - Aharon Appelfeld (Άγρα)

 

Ο ΒΠΠ μόλις έχει τελειώσει. Ο νεαρός Εβραίος Τέο Κορνφελντ, έχει επιζήσει, αλώβητος , όσο το δυνατό. Φεύγει από το στρατόπεδο αφήνοντας τους πρώην συντρόφους του, που προτιμούν την ασφάλεια της ομάδας, που τους βοήθησε στα χρόνια του εγκλεισμού, να επιβιώσουν. Θέλει να επιστρέψει στην πόλη του, μια μικρή κωμόπολη στην Αυστρία. Αναζητά τον πατέρα και την μητέρα του.

 

Ένα ταξίδι επιβίωσης, αναμέτρησης με τους εξωτερικούς κινδύνους, πείνα, άγνωστοι, μια Ευρώπη σε διάλυση αλλά περισσότερο με τους εσωτερικούς του δαίμονες. Ενοχές γιατί άφησε τους συντρόφους του που τον βοήθησαν όταν κόντεψε να πεθάνει από τύφο. Η προδοσία της ομαδας, που τους συνέδεαν και γαλούχησαν τα κοινά βάσανα.

Η διαδρομή αργή, με τους ρυθμούς του Τέο. Θα συναντήσει και άλλους επιζώντες. Ανάμεσα τους γνωστά και άγνωστα πρόσωπα. Από συγγενικές περιοχές και διαφορετικά στρατόπεδα. Θα μοιραστούν νέα και ο Τέο θα αφηγηθεί το κινητήριο δύναμη, όλα αυτά τα χρόνια, την μητέρα του. Σε κάθε κουβέντα με γνωστούς και αγνώστους, αντιμετωπίζοντας την συγκίνηση ή την απέχθεια, την αποστροφή ή τη συμπόνοια, θα σκιαγραφήσει την Εβραία, που από κορίτσι της φάρμας έγινε σύζυγος του βιβλιοπώλη και λάτρεψε την αναζήτηση της πνευματικότητας που τις πρόσφεραν τα μοναστήρια και οι Εκκλησίες όσο πιο απόμακρες τόσο το καλύτερο αλλά και η μουσική του Μπαχ.

Σε μια Εβραϊκή κοινότητα που έχει αποστρέψει το πρόσωπο της στο Θεό, μετά από όσα πέρασε ή έχει γίνει ακόμη πιο πιστή και άτεγκτη, ο νεαρός Τέο με την αγάπη του, ανιδιοτελή και τρυφερή, δίχως ίχνος φανατισμού, αλλά με βαθιά αίσθηση εσωτερικότητας για την μητέρα του, φαντάζει ξένος, επικίνδυνος μιαρός, αιρετικός ή στην καλλίτερη πτωχός στο πνεύμα. Αντιμετωπίζει την εχθρότητα των άλλων πρώην κρατουμένων που τον καλούν να σιωπήσει , να απομακρυνθεί και οδηγείται μέχρι και στην σύγκρουση με έναν από αυτούς που μαζί με τα χρόνια στο στρατόπεδο κουβαλά  και την αγάπη για το αλκοόλ.

 

Η γνωριμία με μια άλλη επιζήσαντα των στρατοπέδων, με τα τραύματα να είναι εσωτερικά και να έχουν τις ρίζες τους πριν τον πόλεμο, θα τον συγκλονίσει. Η γυναίκα ,εφηβικός ερωτάς του πατέρα του, που διατήρησε πλατωνικές σχέσεις μαζί του, και στο πρόσωπο του Τέο, αναγνωρίζει, έναν πατέρα που ο ίδιος ποτέ δεν προσπάθησε να γνωρίσει.

Οι συζητήσεις μαζί της, καθώς ο Τέο θα αναλάβει να την φροντίσει να αναρρώσει, του φανερώνουν μια άλλη πλευρά της οικογενειακής ζωής που ξεδιπλώνεται μπροστά μας. Μια εύπορη Εβραϊκή οικογένεια, με την μητέρα, εντυπωσιακή εμφανισιακά και πάντα με οξύνοια, να σέρνει το παιδί από μικρή ηλικία σε αναζήτηση της ευτυχίας και ηρεμίας σε μοναστήρια και συναυλίες του Μπαχ. Ο πατέρας να την λατρεύει και να ξοδεύει  ακόμα και όταν το καθεστώς αλλάζει και γίνεται αντισημιτικό, να δίνει το βιβλιοπωλείο και να γίνεται ανθοπώλης προσπαθώντας να κρατήσει τη ζωή όπως την ήξερε η γυναικά του. Η εύθραυστη μητέρα που καταρρέει και πηγαίνει για πάντα  μακριά από την οικογενειακή εστία, αρχικά στην αδερφή της και ύστερα σε ένα μοναστήρι για να ηρεμίσει. Ο γιός που δεν αντέχει την ψυχική διάλυση της και δίχως να συνδεθεί με τον πάτερά του στα δύσκολά, απομακρύνεται και από τους δύο. Η άρνηση της εφηβείας μέσα στην άνοδο του Ναζισμού και η ζωή εν μέσω εξοστρακισμών από το σχολείο, την κοινότητά.

 

Ο Τέο μετανιώνει και αναζητεί ψήγματα του παρελθόντος σε συζητήσεις με επιζήσαντες, που αρκετοί γνωρίζουν την οικογένεια του, αφού είναι όλοι εκτοπισμένοι από κοντινές περιοχές. Ο ίδιος προσπαθεί να σώσει την παλιά φίλη του πάτερα του και ταυτόχρονα να επιστρέψει σπίτι, ενώ φοβάται ότι τον καταδιώκουν, για τη σύγκρουση του με τον μεθυσμένο Εβραίο, που οδήγησε στον ελαφρύ τραυματισμό του. Παρατηρεί την βία που συνεχίζεται μετά τα στρατόπεδα, εις βάρος όσων Εβραίων συνεργάστηκαν ηθελημένα ή αναγκαστικά με τους Γερμανούς και αναρωτιέται, πόση βία έχει ακόμη ανάγκη ο κόσμος, κουρασμένος από όσα έχει βιώσει. Βλέπει προσωρινά στρατόπεδα αναμονής, μετεγκατάστασης και φοβάται μέσα τους, τις νέες συγκεντρώσεις ανθρώπων, μήπως γίνουν μόνιμες και αντικαταστήσουν το πρόσφατο παρελθόν, ως νέοι χώροι εγκλεισμού.

 

Έρχεται αντιμέτωπος με το παρελθόν του, που σε μεγάλο βαθμό είναι το παρελθόν της μητέρας του, μιας κοσμικής Εβραίας, πνευματικής που δεν περιορίστηκε στην στενότητα της συναγωγής και του άνοιξέ τους ορίζοντες ακροβατώντας με την ψυχική ασθένεια. Εκτιμά μέσα από τους άλλους, τον στωικό πατέρα του και αναρωτιέται για την δική του θέση στο νέο κόσμο, αφού μετά τα στρατόπεδα κανείς και τίποτα δεν είναι το ίδιο. Σε έναν κόσμο που κάποιοι επιλέγουν την αλληλεγγύη, άλλοι την ομαδικότητά και άλλοι την απομόνωση , ο Τέο θα βρει μια ομάδα Εβραίων που με δύναμη και θάρρος, βοηθούν τους επιζώντες να γυρίσουν στην πατρίδα τους. Θα αναγνωρίσει σε αυτούς όχι τους κυνηγούς του, αλλά τους φύλακες του και θα περάσει τα παλιά σύνορα, για να συναντήσει ο,τι έχει απομείνει από την παλιά ζωή του, παρά τις προειδοποιήσεις, ότι όλα έχουν αλλάξει και άλλοι έχουν πάρει την θέση του Τέο και της οικογένειας του στο μαγαζί και το σπίτι τους..

 Πιο ώριμος, πιο συνειδητοποιημένος, οχι μόνο λόγω του Στρατοπέδου εργασίας αλλά γιατί στην αναζήτηση της παλιάς πατρίδας, αναμετρήθηκε με το παρελθόν του και ήρθε σε ειρήνη με  τα λάθη του.

 

Ένα βιβλίο, μικρή οδύσσεια, αυτογνωσίας και εσωστρέφειας, γεμάτο από τον φόβο, του χθες και την ελπίδα του αύριο, που οδηγείται από την βαθιά πνευματικότητα της κατ όνομα Εβραίας μητέρας του Τέο και επικαλύπτεται από την στωικότητα και την ανόθευτη και ολοκληρωτική αγάπη του πάτερά του σε αυτή, έναν άνθρωπο χαμένο στις παρορμήσεις που του επέβαλλε η ασθένεια της. Βαθιά συγκινητικό, ξεφεύγει από το ψυχογράφημα των επιζώντων και είναι μια τοιχογραφία της ανθρωπότητας στην Ευρώπη που επαναπροσδιορίζεται, δίχως να αφήνει το χθες μακριά, αλλά με κάποιους τόσο διαφοροποιημένους που το αύριο έχει μια άλλη διάσταση.

 

Προκαλεί εντύπωση πώς οι ίδιοι αυτοί άνθρωποι, που βρέθηκαν με τόσο πόνο αλλά και μίσος το 45, είναι σήμερα υπεύθυνοι για μια γενοκτονία με θύμα έναν άλλο λαό, σε μέρες θαυμαστής διαυγείας. Τελικά η ιστορία δεν διδάσκει

«Νιλς» - Alexis Ragougneau (Στερέωμα)

 Η Ευρώπη τον Μάιο του 1945 και για αρκετό καιρό μετά , πέρασε την δική της κάθαρση, ως συνήθως επι δικαίων και αδίκων . Μικρά ψάρια, μαζί με τα μεγάλα έγιναν οι αποδιοπομπαίοι τράγοι ,ως συνεργάτες των Γερμανών. Από γυναίκες που είχαν σχέση με Γερμανούς στρατιωτικούς, ως πολίτικους και καλλιτέχνες ,ανθρώπους των Γραμμάτων και των Τεχνών που εκφράστηκαν θετικά για την Γερμανική κατοχή και πολλές φορές συνεργάστηκαν με τον κατακτητή. Κάθε χώρα έχει την δική της ιστορία επι του θέματος. Τιμωρήθηκαν σκληρά μικρά παραπτώματα και αφέθηκαν ατιμώρητα μεγάλα. Φαινόμενο, όχι μόνο Ελληνικό, αλλά Πανευρωπαϊκό. Ο Alexis Ragougneau στο «Νιλς» μέσα από τον παραλληλισμό με ένα θεατρικό έργο σε πράξεις, μας μεταφέρει στην δράση ενός Δανού Γαλλικής καταγωγής, αντιστασιακού, με ενεργό δράση του Νιλς. Πριν τον πόλεμο είναι σκηνοθέτης σε ένα μικρό πειραματικό θέατρο στο Παρίσι. Με την απελευθέρωση της Δανίας και την Εβραϊκής καταγωγής γυναίκα του ετοιμόγεννη, το παρελθόν με τη μορφή μιας εφημερίδας με ένα άρθρο για δίκες δωσιλόγων, του χτυπά την πόρτα. Ο παλιός του συνεργάτης στο προπολεμικό Παρίσι, συγγραφές και σκηνοθέτης είναι υπόδικος για δωσιλογισμό. Δίχως να αναρωτηθεί ο Νιλς βρίσκεται μετά από ένα σύντομο αλλά περιπετειώδες ταξίδι στην Γαλλία. Ήδη από την αρχή του ταξιδιού συναναστρέφεται τους πρώην εχθρούς του Γερμανούς, ως συνταξιδιώτες και αντιμετωπίζει την λαίλαπα και την ανακατωσούρα της μεταπολεμικής Ευρώπης αλλά και το επερχόμνο μέλλον της επιλεκτικής λήθης. Δωσίλογοι, εκτοπισμένοι, τρόφιμοι στρατοπέδων συγκέντρωσης και καιροσκόποι αποτελούν το νέο σκηνικό, που ο Δανός θα δυσκολευτεί να αποκρυπτογραφήσει.

Με μαεστρία ο Alexis Ragougneau παρουσιάζει το Παρίσι το 45, απελευθερωμένο, με τους πάντες να επιδεικνύουν τα αντιστασιακά παράσημα τους, όταν δεν καρφώνουν πρώην φίλους και πολλές φορές συνεργάτες των Γερμανών, για να καθαρίσουν την εικόνα τους. Βαθμοί, στολές, κοσμικά πάρτι που τη θέση των Γερμανών αξιωματικών έχουν πάρει μέλη της νέας κυβέρνησης με τους υπολοίπους θαμώνες, συνήθως ανθρώπους των Γραμμάτων , να παραμένουν σταθεροί καλεσμένοι αποτελούν την νέα πραγματικότητα.

Ο Νιλς έχει να καταδυθεί στη Γαλλική μεταπολεμική δυσωδία των «αντιστασιακών» αναζητώντας την αλήθεια για τον φίλο του σε ένα 48 ωρο . Αρνείται να πιστέψει ότι έχει πραγματικά συνεργαστεί. Αντικρύζει τα λιβελλογραφήματα κατά των Εβραίων, σε απομεινάρια εφημερίδων του πολέμου. Συγκεντρώνει μαρτυρίες και συζητά με αυτόπτες μάρτυρες που έκαναν ότι χρειάστηκε για να επιζήσουν. Μαυραγορίτες, πόρνες, αντιστασιακοί, όλοι έχουν άποψη, αλλά ελάχιστοι έχουν καθαρή θέση και συνείδηση. Αντικρύζει τα ειδικά δικαστήρια που σε μια παραλλαγή των λαϊκών δικαστηρίων της Γαλλικής επανάστασης, διψούν για αίμα και προσφέρουν «απονομή δικαιοσύνης» σε θεατές που χαίρονται όταν βλέπουν «επώνυμους» να εκτίθενται. Η αίσθηση της φιλίας και του καθήκοντος απέναντι στον πρώην συνεργάτη και φίλο του, έρχεται να προσθέσει βάρος στον αντιστασιακό, που έχει βάψει τα χέρια του με αίμα αθώων, στην Δανία και ελπίζει να δει το φως στο τέλος του τούνελ, με τη λήξη του πόλεμου. Όμως το πλήθος ζητά αίμα και πολύ λιγότερο δικαιοσύνη. Η ισορροπία απέναντι στην αλήθεια και το ψέμα είναι λεπτή και ευαίσθητη και η κάθε γνωριμία που κάνει αναζητώντας την αλήθεια για τον φίλο του είναι ακόμα ένα ερωτηματικό. Η σπιτονοικοκυρά του, που τον αντιπαθούσε, ο Εβραίος γείτονας του που επέστρεψε δίχως οικογένεια από το στρατόπεδο συγκέντρωσης. Η νεαρή ηθοποιός που κουρέψαν και σημάδεψαν ως φίλη των Γερμανών, γιατί κοιμήθηκε με ένα αξιωματικό και καταδόθηκε από τον συνάδελφο της που του αφαίρεσαν τον ρόλο. Ο φροντιστής σκηνής .που ζει από το λαθρεμπόριο, χωρίς να παίρνει τη θέση κανενός. Όλα έχουν διπλήανάγνωση,όπως αποδεικνύει το επόμενο βήμα, η επόμενη γνωριμία, η νεότρη πληροφορία. Στον Νιλς παρουσιάζονται όλα ως έχουν, κυνικά και πεζά, απομυθοποιημένα. Ο πόλεμος και η απελευθέρωση, ως ξεκαθάρισμα προσωπικών λογαριασμών. Ο πόλεμος σαν δικαιολογία και αιτιολογία, για να αφεθούν τα πάθη αντισημιτισμός, υπερεθνικισμός, αλαζονεία να εξαφανίσουν την ανθρωπιά ανθρώπων του πνεύματος και απλών ανθρώπων δίχως διάκριση. Η μεταστροφή λίγο πριν την απόβαση στη Νορμανδία των όψιμων Φιλογερμανών και το τέλος με την επερχόμενη εκδίκηση των νέων νικητών, πρώην ηττημένων. Η εκκαθάριση των λογαριασμών, με τόκο από όσους απλά ανέλαβαν θέσεις εξουσίας δίχως να έχουν υποστεί τίποτα στον πόλεμο. Η βία της μάζας, πριν με την Γερμανική στολή, μετά με τα χρώματα της «αντίστασης"’ που εκδηλώθηκε τον τελευταίο μήνα της Γερμανικής κατοχής. Ανθρώπων που σε όλη τη διάρκεια της Κατοχής κρύβονταν., δίχως γνώμη και τόλμη

Στην μέση, ο αντιστασιακός Νιλς, με τα χέρια του λερωμένα με αίμα Γερμανών αλλά και αθώων, ο φίλος, ο πιστός σύντροφος. Σε μια Γαλλία, που δεν αναγνωρίζει. Μια Γαλλία, που κρύβει την βρωμά των πνευματικών της ανθρώπων κάτω από το χαλί, λίγο πριν βάψει τα χέρια της με αίμα αθώων στους ορυζώνες της Ινδοκίνας. Ο Δανός, γίγαντας Νιλς, προσπαθεί να μιλήσει, να ρωτήσει, να αναλύσει. Να φανεί δίκαιος απέναντι στον αδελφικό του φίλο, σε μια χώρα που το κυρίαρχο χρώμα είναι το γκρι. Η απόφαση για τον αν θα βοηθήσει τον παλιό του φίλο και αν τελικά θα τον γλυτώσει από το εκτελεστικό απόσπασμα, είναι κάπου εκεί χαμένη ανάμεσα σε παλιά γράμματα, θεατρικά έργα και τα μάτια αθώων που χάθηκαν στη δίνη του πολέμου. Ο Alexis Ragougneau διαμορφώνει το μυθιστόρημα με τη μορφή θεατρικών πράξεων και μας δίνει έναν επίλογο που δικαιώνει την αλήθεια ,όπως της αξίζει να είναι, αδυσώπητη , κυνική και διφορούμενη, όπως ήταν και η Ευρώπη που μετά τον πόλεμο αναζήτησε εξιλαστήρια θύματα στους αδύναμους ως συνήθως. Κάθε σύμπτωση και αναφορά σε αληθινά πρόσωπα, ίσως είναι φανταστική. Προσφέρει όμως την βαρύτητα της αληθοφάνειας και θα σας θυμίσει πράγματα που ακόμη ταλανίζουν την Γαλλική κοινωνία και με τις αναλογίες τους και την Ελληνική. Ο Νιλς είναι ένας από εμάς. Οι αποφάσεις του, όμως είναι το δικό μας ερώτημα βαρόμετρο σε μια εποχή που όλοι κρίνουν από την ασφάλεια του σπιτιού και του υπολογιστή τους. Συμβατικά αντισυμβατικό, ένα θεατρικό μυθιστόρημα, για μια Ευρώπη που γλύφει τις πληγές της πίνοντας το αίμα των αθώων, προς τέρψη όσων βγαίνουν κερδισμένοι, ασχέτως νικητών και νικημένων, σε κάθε πόλεμο, γιατί αλλάζουν πλευρά την σωστή στιγμή.

Ένα μυθιστόρημα για την φιλία, το βάρος των προσωπικών επιλογών και την αλήθεια που πολλές φορές γκρεμίζει είδωλα, φιλίες και ζητά να είμαστε ρεαλιστές, ισορροπώντας ανάμεσά στις απώλειες του χθες και του τί μπορούμε να διασώσουμε για το αύριο, με σηματοδότη, την ελπίδα, ότι υπάρχει μια κρυμμένη αλήθεια, που θα δικαιώσει τις επιλογές μας.

«Το τυφλό γουρούνι στη Δεύτερη οδό» Σώτη Τριανταφύλλου (Πατάκης)

 

Επιστροφή στη φόρμα που αγάπησε και αγαπήσαμε αλλά και σε φόρμα, για τη Σωτη Τριανταφύλλου. Μια τολμηρή ανάγνωση της μετανάστευσης των Ελλήνων, πρώτης και δεύτερης γενιάς, μέσα από το χρονικό των αδερφών Φιλιππόπουλων Γιάννη (Τζων) και Ηλία (Λη) που το 1918, άφησαν στην Ελλάδα τον πατέρα τους, δάσκαλο και λάτρη του χορού και των θεαμάτων Χρήστο.

Η οικογενειακή σάγκα, δεν θυμίζει τις Αμερικάνικες παρωδίες των Ελληνικών παροικιών, που γνώρισαν τόση επιτυχία στον κινηματογράφο, ούτε τη θρυλική «Θεία από το Σικάγο» με τους αξέχαστους Μακρη και Βασιλειάδου. Τα δύο αδέλφια που έχουν ξεφύγει των πολέμων που στέρησαν την Ελλάδα από τον ανθό της νιότης της, στα Βαλκανικά Μέτωπα και τη Μικρά Ασία, ελπίζουν να φτάσουν στον βαθύ Νότο, προσκεκλημένοι από έναν Έλληνα που δραστηριοποιείται στις πετρελαιοπηγές. Η μοίρα στην οποίο τόσο πιστεύουν τους οδηγεί στο Μέμφις, όπου με τα λιγοστά αγγλικά τους και την βοήθεια της τύχης ενσωματώνονται στην τοπική Ελληνική κοινότητα, που δραστηριοποιείται στα εστιατόρια και την αγορά οικοπέδων για δημιουργία φτηνών κατοικιών για λευκούς και μαύρους. Ο Τζων, με επιχειρηματικό δαιμόνιο και παρέες στα όρια της νομιμότητάς, θα ασχοληθεί με τα ποτά και τα μπαρ και με την ποτοαπαγόρευση, θα αποκομίσει κέρδη και έναν γάμο με μια Ιρλανδικής καταγωγής, βασίλισσα της ομορφιάς και ταμία σούπερ Μαρκετ. Αποτέλεσμα μια οικογένεια που ο δημοσιογράφος γιος, Κρις θα καταγράψει την ιστορία της και μαζί την ιστορία των Η.Π.Α από τον Α ΠΠ εως το Βιετνάμ.

Η σύνδεση μιας μεσοαστικής οικογένειας, που πραγματοποιεί τα όνειρα της, αγορά σπιτιού, των πρώτων ηλεκτρικών συσκευών, με την μητέρα να δουλεύει αλλά και να φροντίζει τα παιδιά, τον μόνιμα άρρωστο Ραμόν και τον αιθεροβάμονα Πάτρικ, ενώ οι Η.Π.Α αλλάζουν και ο πατέρας κερδίζει, όσο το σύστημα παραμένει σε διαφθορά , είναι η ιστορία των μεταναστών που άρπαξαν την ευκαιρία από τα μαλλιά. Παράλληλα ο δεύτερος αδερφός ο Λη, εμπλέκεται με το Κομμουνιστικό κόμμα, διοργανώνει απεργίες και απομακρύνεται από την Ελληνική κοινότητα, για πολιτικούς λόγους, όπως και ο αδελφός του Τζων, για λόγους ηθικής (παντρεύτηκε καθολική) αλλά και νομικής φύσεως, ζει από ημιπαρανομες  δραστηριότητές.

Η μεγάλη κρίση τού 29, οδηγεί τους Φίλιπς να χάσουν το σπίτι τους και να μετακομίσουν σε ένα μοτέλ, αλλά όχι την οικογενειακή ανεξαρτησία και αισιοδοξία που στηρίζει η μητέρα βράχος και ο πατέρας που μόνιμα κυνηγά τις ευκαιρίες. Η σύνδεση με την παλιά παρτίδα είναι οι επιστολές του παππού, που περιγράφει τη. Αλλαγή της Αθήνας και της Ελλάδας, τα κινήματα, τον επερχόμενο ΒΠΠ, με γλαφυρότητα και χιούμορ και κύριο άξονα την αγάπη του για τις αρτίστες και τις τελευταίες μόδες στον χορό. Η ενηλικίωση του Κρις και η ενασχόληση του με την δημοσιογραφία, έχουν παράλληλα οδηγήσει τη χώρα και τον ίδιο , πρώτα στην Κορέα, με δράση ως μέλος πληρώματος βομβαρδιστικών και μετά σε αλλαγές στην εποχή των ευκαιριών και της ανάπτυξης. Ο αγώνας για τα πολιτικά δικαιώματα των εγχρώμων, οι Η.Π.Α που αλλάζουν και ειδικά οι δολοφονίες μαύρων στο βαθύ Νότο συνθέτουν την εικόνα μιας κοινωνίας σε πόλωση, ένα έμμεσο σχόλιο για τις σημερνές Η.Π.Α ταυτόχρονα, ο θείος Λη, έχει ήδη επισκεφτεί την ΕΣΣΔ και έχει γνωρίσει την μελλοντική σύζυγο τού Λουντμίλα, μια μεταφράστρια που του δείχνει τα πρόσωπα της ΕΣΣΔ που ηθελημένα ο Λη, ωραιοποιεί και παραφράζει για να δείξει των ¨ανωτερότητα» του εργατικού κινήματος, στη χώρα των Δελτίων και της παρακολούθησης και εξαφάνισής από το καθεστώς. 

Η συγγραφή από τον Λη, φυγά πια στην ΕΣΣΔ, του βιβλίου «Αριστερή πλευρίτιδα αναμνήσεις ενός Αμερικανού Κόκκινου» θα οδηγήσει τον ανιψιό τού, σε μια αναζήτησή των δικών του ριζών, που έχουν χαθεί με το θάνατο του αδελφού του Ραμόν, της μητέρας του και της φυγής του αδελφού του Πάτρικ στην Καλιφόρνια. Σε μια χώρα που είναι συγκλονισμένη από τα δολοφονίες, Μάρτιν Λουθερ Κινγκ, Κενεντι, ο Κρις αφήνει την για χρόνια σύντροφο του, αθλητικογράφο και ανεξάρτητη, δραστήρια Σουζαν, που επιλεγεί ένα καουμπόι από τα μεσοΔυτικα, έναντι αυτού, του άχρωμου και άοσμου δημοσιογραφίσκου, με την μόνιμη αναβλητικότητα. Ξεκινά ένα ταξίδι που θα τον οδηγήσει στο Σαν Φρανσίσκο και μαζί στην αναθεώρηση της οικογενειακής ιστορίας της ζωής των αδελφών Φίλιπς και των δικών του επιθυμιών. Όπως όλες οι ιστορίες θα μας οδηγήσει στην αλλαγή των ΗΠΑ μετά τον ΒΠΠ, τον αντικομουνισμό του Μακαρθι, το κυνήγι των μαγισσών του Χούβερ και θα αποκαλύψει τελικά το πρόσωπο του Θείου Λη , την ταυτότητα του.

Είναι όμως η επανασύνδεση του με τον Παντυ, (Πατρικ) τον αδελφό του, που θα του δώσει την πραγματική ουσία των πράγματων, μασημένη τροφή στην αιώνια ανασφάλεια και αναποφασιστικότητα του. Θα τον φέρει αντιμέτωπο με τον σνομπισμό των ομάδων της αντι κουλτούρας και θα τον προσγειώσει μέσα από  ένα ταξίδι, -άσκηση αυτογνωσίας. Μέσα από την αναζήτησης της οικογένειας, ο Κρις θα μιλήσει για την οικογένεια του και πως άλλαξε στις Η.ΠΑ παράλληλα και μέσα από τις δίκες του αλλαγές, όπως και το ίδιο το Μέμφις, η γενέτειρα πόλη τους. Η αναζήτηση του, θα τον φέρει στην αφετηρία του, την εφημερίδα που αρθρογραφούσε, πιο ώριμο και συνειδητοποιημένο, ενώ εμείς θα παρακολουθήσουμε ,τις Η.Π.Α να πολεμάνε, να ευημερούν και να παραδίνονται στην εμφύλια διαμάχη, παράλληλα με την αλλαγή στον μεγάλο εχθρό την ΕΣΣΔ, μέσα από την ιστορία τη Λουντμιλα και του Θείου Λη.

Ένα βιβλίο, χείμαρρος, που συνδυάζει την οικογενειακή ιστορία, την προσωπική πορεία αναζήτησης και αυτοπραγμάτωσης και την ιστορική και κοινωνική αλλαγή, στις Η.Π.Α σε πρώτο πρόσωπο και ΕΣΣΔ σε δεύτερο, με πρόσωπα που αλλάζουν, δρόμους που τέμνονται και απομακρύνονται, σε ενα μυθιστόρημα τσαλακωμένο  και σκονισμένο, όσο οι κεντρικοί χαρακτήρες του Αμφίσημο και γεμάτο μικρές διακλαδώσεις που αναδεικνύουν το πολυπρόσωπο των χαρακτήρων του, με κεντρικό ήρωα, αφηγητή, έναν μετριοπαθή δημοσιογράφο που παρατηρεί καταγραφεί και κάποια στιγμή αποφασίζει να ζήσει, όσα βλέπει να περνούν γύρω του.

Βαθιά Αμερικάνικο και επίσης ,ουσιαστικά Ελληνικό, για μια διαφορετική ομογένεια και μια Ελλάδα που επικοινωνεί και υπάρχει  σε σύντομα γράμματα και καρτ ποστάλ, διαπολιτισμικό, πολύ πριν την ώρα, του. Σε συγκινεί με την Ιρλανδέζα μητέρα και τα ανεκπλήρωτα όνειρα της, τον μόνιμα αισιόδοξο και κομπιναδόρο Έλληνα πατέρα, τα παιδιά που πήραν το καθένα χαρακτηριστικά και από τις δύο κουλτούρες και τον θείο , πιστό στο όραμα της παγκόσμιας εργατικής επανάστασης, που δεν διστάζει αφήσει τα πάντα πίσω, να πληγώσει για χάρη του κόμματος.

Τριανταφύλλου σε φόρμα, υλικό δουλεμένο, χαρακτήρες που ακόμη και η απάθεια τους, ενεργοποιεί τα αντανακλαστικά του αναγνώστη και μια πολύ ζωντανή παρουσίαση του κοινωνικού περίγυρου από το 20 έως το 70, που όσο και αν διαφωνήσεις με την οπτική της συγγραφέως, δεν έπαψε να υπάρχει. Αξίζει το χρόνο σας αν και θα χρειαστείτε να έχετε τη γνώση βασικών γεγονότων της σύγχρονής μετά το1920 ιστορίας ων Η.Π.Α για να το παρακολουθήσετε καλύτερα. Μια ιστορία για την ομογένεια, που ενσωματώθηκε στο πολυπολιτισμικό όνειρο της αστερόεσσας και άφησε την Γαλανόλευκη στα νταινερς και τα παντοπωλεία.

 

«Ο γυρισμός»- Bernhard Schlink

 

Η μεταπολεμική Γερμανία και η αναζήτηση ταυτότητας, μέσα από την αναζήτηση του πατέρα του από ένα παιδί που δεν τον γνώρισε ποτέ και θεωρούσε ότι πέθανε στον πόλεμο. Ο νεαρό δικηγόρος Πέτερ , έχει μεγαλώσει στην Ελβετία με τους γονείς του πατέρα του, όσο η μητέρα του προσπαθεί να βρει τη θέση της στην αναγεννημένη από τις στάχτες του ΒΠΠ, Γερμανία. Διαβάζει μυθιστορήματα που επιμελούνται οι παππούδες του, βιβλία και αγαπά την Ελβετική φύση. Η συγκατοίκηση με την μητέρα του, τον οδηγεί στη Νομική, και σε μια Οδύσσεια, που θα ορίσουν η απώλεια της πατρικής φιγούρας από τη ζωή του και ένα  υπόλειμμα μυθιστορήματος για έναν Γερμανό στρατιώτη που γυρνά από τη αιχμαλωσία για να βρει την γυναίκα του και την οικογένεια του, με έναν άλλο άντρα στη θέση του.

 

Το ανικανοποίητο γιατί κανείς δεν μπορεί να του δώσει εξηγήσεις για τον πατέρα του, και την τύχη του θα τον οδηγήσει σε μια ταύτιση με την μισοτελειωμένη ιστορία που έχουν επιμεληθεί οι παππούδες του. Θα αρχίσει να ψάχνει τις ρίζες του, παράλληλα με τον συγγραφέα του βιβλίου. Μια εμμονική αναζήτηση, βασισμένη στο ένστικτο και την ανάγκη για προσωπικές απαντήσεις. Όσο προχωρά, θα κάνει ο ίδιος έναν απολογισμό των θέλω του, της μοναξιάς του, της πραγματικής αδυναμίας του, να συνδεθεί και του τί είναι σημαντικό για αυτόν.

Η γνωριμία του με την Μπάρμπαρα, μια γυναίκα, με ιδιαίτερο χαρακτήρα, πάλι μέσω του βιβλίου, θα τον φέρει στην πρώτη πραγματική συγκατοίκηση που θα τον αναγκάσει να αναμετρηθεί με τα προσωπικά του φαντάσματα, του παρόντος και του παρελθόντος.

 

Η έρευνα του θα τον οδηγήσει στον Ντε Μπάουρ, ένα Αμερικανό ιστορικό, φιλόσοφο, ακραίων απόψεων, Νιτσεϊκής προέλευσης, ό οποίος θα αποδειχθεί ότι είναι ο πραγματικός βιολογικός πατέρας του, για τον οποίο η μητέρα του έχει αποσιωπήσει, εν γνώσει της τα πάντα. Θα επιχειρήσει, να τον προσεγγίσει για να δώσει απαντήσεις στα ερωτήματα του, έχοντας σχεδόν αποκοπεί από την πραγματική ζωή του, την Μπάρμπαρα, την μητέρα του, τους πάντες. Η εμμονή του για γνώσει και αντιπαράθεση ,θα τον εκθέσει σε ένα παράξενο, πείραμα επιβίωσης, κοινωνιολογικής παρατήρησης, με εμπνευστή και παρατηρητή  τον Ντε Μπάουρ. Ο Πέτερ, θα αντιμετωπίσει τη δοκιμασία και θα καταλήξει στα προσωπικά συμπεράσματα για αυτή την Οδύσσεια αναζήτησης, ενός προσώπου που όπως το έχει φανταστεί υπάρχει μόνο στη καρδιά του.

 

Η επιστροφή στην Γερμανία, θα γίνει πλέον με άλλους όρους, ιχνηλατώντας και αξιολογώντας ανθρώπους και σχέσεις, δίχως το φάντασμά του ανικανοποίητου και του μυθικού πατέρα να τον οδηγεί στην άρνηση της δέσμευσης, αλλά με την αποδοχή, ότι όσα δεν γνωρίσαμε είναι ζωντανά μέσα στην φαντασία μας και απέχουν παρασάγγας από την πραγματικότητα που δείχνει ότι οι άνθρωποι μεγαλώνουν, αλλάζουν και δεσμεύονται κατ επιλογή εκεί που θέλουν βάσει της προσωπικής αντίληψης και κοσμοθεωρίας.

Ένα ταξίδι αναζήτησης, που ενώνει την αναζήτηση της σύγχρονης Γερμανίας σε σχέση με το παρελθόν της με όσα ειπώθηκαν  και έγιναν πράξη στα χρόνια πριν και κατά τον ΒΠΠ. Πώς οι επιζώντες άλλαξαν, προσαρμοστήκαν και συνέχισαν , δίχως πολλές φορές να αλλάξουν μυαλά, αλλά αναζητώντας νέο εύφορο έδαφος για τις ιδέες τους. Όμως οι πατεράδες αυτής γενιάς του πολέμου με την παρουσία ή περισσότερο την απουσία τους, δέσμευσαν την επομένη γενιά σε έναν αγώνα αυτοπροσδιορισμού με χαλασμένη πυξίδα. Στην περίπτωση του Πέτερ, η αποκάλυψη του πατέρα του σαν ζωντανού και με νέα οικογένεια, δίνει την τελική ,χαριστική βολή στην δική του αναζήτηση και τον υποχρεώνει, να φύγει από την ουτοπία και να αντιμετωπίσει την πραγματικότητα,. Να δώσει βαρύτητα στους ανθρώπους δίπλα του και όχι στα φαντάσματα του παρελθόντος.

 

Ένα βιβλίο αφιερωμένο στον αγών της συνειδητοποίησής, του αυτοπροσδιορισμού, μέσα από τους άλλους, αλλά περισσότερο μέσα από τα θέλω μας, καθώς αυτά συρρικνώνονται μπροστά στην αμείλικτη πραγματικότητα. Δυνατό, σκληρό, απαισιόδοξο, με την ελπίδα να αχνοφαίνεται καθώς ο Πέτερ αντιλαμβάνεται, ότι η οικογένεια και οι σχέσεις δεν είναι πάντα αυτά που ορίζει το αίμα, αλλά η συντροφικότητά και η αγάπη, όταν υπερκέρασης το φόβο της δέσμευσης.

 « Η τραγική ιστορία των Ελλήνων αιχμαλώτων στη Μικρά Ασία, 1919-1924»-Κανελλόπουλος, Νίκος , Τόμπρος, Νίκος Φ. (Μίνωας)

‘Αν έχετε συγγενή στρατιωτικό, αγόρι στην οικογένεια ή καταγωγή από τις ‘χαμένες» πατρίδες κάντε του δώρο αυτό το βιβλίο. Με βάση την διπλωματική εργασία μιας πανεπιστημιακού, πηγές από αρχεία του Ελληνικού Στρατού και του Ελληνικού Ερυθρού Σταυρού κ Διεθνούς Ε.Σ, καταθέσεις αιχμαλώτων που επέστρεψαν και Τουρκικές πηγές , το βιβλίο, είναι μια ιστορική μελέτη στην ουσία, εκλαϊκευμένη που ρίχνει φως στο μεγαλύτερο έγκλημα κατά αιχμαλώτων πολέμου του 20ου αιώνα (αντίστοιχο των Ιαπωνικών και Γερμανικών ωμοτήτων στον ΒΠΠ κατά αιχμαλώτων πολέμου), που ουδείς αναγνώρισε ή καταδίκασε. Την αισχρή αντιμετώπιση Των Ελλήνων αιχμαλώτων πολέμου από τους Τούρκους, μέχρι την ανταλλαγή και απελευθέρωση όσων επέζησαν.

 

35000-17000 , νούμερα που συμβολίζουν τον ανθό της Ελληνικής νεολαίας, που πολέμησε και ηττήθηκε αλλά αν και παραδόθηκε σε «πολιτισμένο» Έθνος (χάχα) ,τους συμπεριφέρθηκαν με τρόπο αντίστοιχο των Ιαπώνων στους Συμμάχους αιχμαλώτους στη Βιρμανία. Η στέρηση της τροφής, του νερού, οι πολύωρες πορείες θανάτου , η επί χρήμα σοι πώληση αιχμάλωτων σε Τούρκους ιδιώτες για να τους εκτελέσουν προς τέρψη της δίψας τους για αίμα και εκδίκηση , η στέρηση ρούχων, στέγης , η εγκατάλειψη στο κρύο και την πείνα ,παράλληλα με καταναγκαστική εργασία, συνθέτουν το δράμα που η Επίσημη Ελλάδα εν γνώση της και εσκεμμένα για πολιτικούς λόγους, μην στεναχωρηθούν οι γείτονες,  αποσιώπησε.

 

Αρχεία από πηγές διαφορετικών εθνικοτήτων που παρουσιάζουν τις 17000 αγνοούμενων σαν μια ακόμα απώλεια που συγκλονίζει. Σε ένα βιβλίο που ξεκινά οριοθετώντας έννοιες κ όρους , όπως ανθρωπιστικό δίκαιο, αιχμάλωτος πολέμου, συγκρίνει με αντίστοιχες περιπτώσεις αιχμαλώτων στον ΑΠΠ, των Τούρκων και άλλων Εθνικοτήτων και καταλήγει στο συμπέρασμα της ντροπής. Ο εξανδραποδισμός και οι ι εκτελέσεις στρατιωτών και πολιτών ιδιαίτερα στην Μαγνησία, άγγιξε τα όρια της γενοκτονίας. Τη ίδια στιγμή ο Τούρκοι αιχμάλωτοι πάχαιναν στην Ελλάδα, ενώ ο Βενιζέλος τιμούσε μεταπολεμικά τον Κεμάλ.

Γραμμένο με τη λογική της έρευνας, παρουσιάζει το περιβάλλον της εποχής καθώς και τί ίσχυε βάση διεθνούς δικαίου για τους αιχμαλώτους πολέμου. Στη συνέχεια περνά στην Τουρκία του ΑΠΠ και την τύχη των συμμάχων αιχμαλώτων πριν μπει στο κυρίως θέμα που είναι οι αιχμάλωτοι στην Μικρασιατική εκστρατεία και κυρίως η τύχη του μεγαλύτερου αριθμού αυτών μετά την εκστρατεία κατά της Άγκυρας και την άτακτη υποχώρηση του Ελληνικού στρατού. Διεξοδικά και ανα περιοχή μεταφέρει τις πρώτες ημέρες των αιχμαλώτων και στη συνέχεια τις συνθήκες της μακροβιότερης κράτησης. Διαχωρίζει σε περιοχές και ανα βαθμό ,εμπλουτίζοντας με αρχειακές πηγές  από ημερολόγια και καταθέσεις αιχμαλώτων που επέστρεψαν. Ολοκληρώνει χρησιμοποιώντας αρχεία του Ελληνικού και Διεθνούς Ερυθρού Σταυρού, διασταυρώνοντας και επιβεβαιώνοντας ή καταρρίπτοντας ισχυρισμούς των Τουρκικών αρχών.

Επίσης σκιαγραφεί την Τουρκία τότε, την σημασία των αιχμαλώτων ως σύμβολο της νίκης του Κεμάλ γα τον Τούρκο χωρικό και ενισχυτή του Εθνικού φρονήματος. Παραθέτει τις συνθήκες στον Τουρκικό στρατό, τις σωματικές τιμωρίες και την εξισωτική λογική , αν χτυπάμε τον Τούρκο στρατιώτη και πεινά ο Τουρκικός λαός, γιατί ο Έλληνας αιχμάλωτος να χρήζει καλύτερης μεταχείρισής. Τέλος μεταφέρει στοιχειοθετημένα τις απόπειρες των Τούρκων να ξεγελάσουν τις Διεθνείς επιτροπές με χορήγηση ρούχων και τροφίμων σε αιχμάλωτους πριν τις επιθεωρήσεις, απειλές αν μιλήσουν και άλλα ωραία, που εκμεταλλεύτηκαν στον ΒΠΠ οι Ναζί, ως τεχνογνωσία.

Οι περιγραφές των συνθήκων κράτησης, που διασταυρώνονται από διαφορετικές μαρτυρίες χωρίς να μεταφέρει όλες τις ακρότητες απλώς σε κάνουν να δακρύζεις και να ανατριχιάζεις, χωρίς να ξεχνά να αναφέρει και μερικούς Τούρκους στρατιώτες, που παρέμειναν άνθρωποι μέσα στην κόλαση του πολέμου. Η επιστροφή των φαντάσματων όπως τους χαρακτήρισαν οι Ελληνικές εφημερίδες σε αντίθεση με τους παχυλούς Τούρκους αιχμαλώτους και η αντιπαράθεση των συνθηκών ολοκληρώνει την μαρτυρία περιγραφή, μιας χώρας που ως σήμερα στρουθοκαμηλίζει για την τύχη των παιδιών της.

 

Διαβάστε ένα έξοχο, γεμάτο στοιχεία βιβλίο, για μια γενοκτονία, που μεταπολεμικά, ελάχιστοι επιτράπηκε να αναφερθούν, για να μη χαλάσουν οι σχέσεις με τη γείτονα χώρα. Αποκαλυπτικό, δείχνει ότι οι αγνοούμενοι του 1974 στην Κύπρο, ήταν φυσική συνέπεια του τρόπου που ζουν και συμπεριφέρονται οι Τούρκοι. Με αδιαμφησβήτητα στοιχεία, ένα έργο που συμπληρώνει την ελλιπή Ελληνική ιστοριογραφία για την τύχη των άτυχων που παραδόθηκαν στις Τουρκικές ορδές το 22.

Παραδείγματος χάριν: ο Ναζί αδελφός μου – Ούβε Τιμ (Καστανιώτης)

Παραδείγματος χάριν: ο Ναζί αδελφός μου – Ούβε Τιμ (Καστανιώτης)
 

 Σε μια εποχή που η ιστορική μνήμη αμφισβητείται, αυτό το βιβλίο του Γερμανού Τιμ, έχει ιδιαίτερη αξία. Γραμμένο σαν διάλογος, ανασκόπηση των αναμνήσεων του Τιμ με τον κατά πολύ μεγαλύτερο αδελφό του, που ουσιαστικά δεν γνώρισε, ο Τιμ επιχειρεί μια βαθιά τομή στη Γερμανική ιστορία του Β’ΠΠ αλλά και των χρόνων μετά. 

Ο αδερφός του, στρατιώτης στο τμήμα μηχανικού των ΣΣ, ιδεολόγος, αλλά αδιευκρίνιστα ρατσιστής, αγαπά την ιδέα της μεγάλης Γερμανίας, αλλά φαίνεται οτι έχει τις ενστάσεις του σε σχέση με το Εβραϊκό ζήτημα, τον χειρισμό του και την ανωτερότητα των Γερμανών, της Αριας φυλης, απέναντι στους Σλάβους. Παρόλα αυτά βρίσκει την θέση του, μέσα στην ομάδα. Την αναγνώριση του να ανήκει στο επίλεκτο σώμα του στρατού της Χιτλερικής Γερμανίας και πολεμά στο ανατολικό μέτωπο. Ο αδελφός του χρόνια μετά, μιας και ήταν πολύ μικρός στα χρόνια της στρατιωτικής θητείας του αδελφού του, επιχειρεί να ανασυνθέσει το πορτραίτο του νεκρού, αλλά και να μιλήσει για την οικογένεια του και τη Γερμανία του πολέμου και της ανοικοδόμησης.

Ο πατέρας βετεράνος του Α’ΠΠ, αυτοδημιούργητος γουναράς και η μητέρα του κόρη αστικής οικογένειας, μειλίχια, υποστηρικτική και δυναμική όταν χρειάστηκε, μέχρι το τέλος του πολέμου, ενστερνίζονται και υπερασπίζονται την Χιτλερική Γερμανία, τις επιλογές της και τις οικογενειακές θυσίες. Η εθνοκάθαρση και τα εγκλήματα πολέμου, θάβονται κάτω από τόνους ιστορικών δακρύων, για όσα υπέστη η Γερμανία αλλά και το σθένος να αναδημιουργηθεί από τις στάχτες της, μετά το 45. Οι συναντήσεις του πατέρα με παλαιούς συντρόφους και η βοήθεια επιλεκτικά σε όσους πολέμησαν, μια άτυπη δικτύωση,  συνέχεια του ναζιστικού καθεστώτος, με τη μορφή της αδερφοσύνης μετά τον πόλεμο, των παλιών συντρόφων, ξενίζει και ταυτόχρονα συγκινεί. Η ήττα με το βαρύ επιτόκιο της ενδυναμώνει τους επιζώντες με τον ίδιο τρόπο που τα επώδυνα και επαχθή μέτρα της συνθήκης των Βερσαλιών δημιούργησαν, οδήγησαν τελικά στην Χιτλερική Γερμανία, που υποσχέθηκε ανόρθωση του εθνικού φρονήματος (οι όποιες ομοιότητες με το δημοψήφισμα του 15, εναντίων της κακής ΕΕ, δεκτές).

  Ο Τιμ παιδί ουσιαστικά της μεταπολεμικής Γερμανίας, αντιδρά στον πατέρα του, που ζει από το θαύμα της μεταπολεμικής Γερμανίας αλλά αδυνατεί να προσαρμοστεί. Γνωρίζει το τζην παντελόνι, τον Έλβις και τα μακριά μαλλιά. Στρέφει το πρόσωπο του μακριά από όσα πρέσβευε η παλιά Γερμανία και Ευρώπη. Όλα αυτά για τα οποία ο μεγαλύτερος αδελφός του ξεψύχησε ακρωτηριασμένος σε ένα νοσοκομείο εκστρατείας στην Ρωσία. Ταυτόχρονα η φθορά του άλλοτε πατέρα-ηγέτη-δυνάστη και η επαναφορά στο προσκήνιο της μητέρας, από τις σκιές, προικισμένη με το προαιώνιο ένστικτο της εργατικότητας και της επιβίωσης, αλλάζουν τη σελίδα, για να οδηγήσουν στην Ευρώπη, της χειραφέτησης και της οικονομικής ευμάρειας. Η μεγαλύτερη αδελφή του θα χαθεί με τελευταίο έρωτα της, έναν Εβραίο, δείγμα οτι οι καιροί αλλάζουν, οτι το φυλετικό δηλητήριο έχει στερέψει, όμως ο Τιμ θα παραμείνει προδότης για τον πατέρα του.

  Οι αξίες του πατέρα του, είναι ανάλογες αυτών των συντρόφων του στα αριστερά κόμματα, τα επόμενα χρόνια. Τα άκρα είναι τόσο κοντινά. Η Γερμανική κοινωνία μεταπολεμικά δυσκολεύεται να αποδεχτεί ακόμη και την ύπαρξη των εγκλημάτων πολέμου, των στρατοπέδων συγκέντρωσης. Δεν ξέρω λέει η μητέρα του, σιωπώ, λεει ο πατέρας, δεν απαντώ λέει η αδελφή. Η αντιστοιχία με τις αριστερές πεποιθήσεις του συγγραφέα και το παραπέτασμα σε όσα έκανε το κόμμα για το καλό μας στην ΕΣΣΔ και το ανατολικό μπλοκ, είναι τόσο κοντινά, τόσο όμοια. Το κοινό καλό, το κόμμα, το Έθνος, ειδωμένα μέσα από την ματιά ενός ανθρώπου, που από αντίδραση φτάνει στο άλλο ιδεολογικό άκρο. Όμως η σκέψη του αδελφού του, μέσα από την οικογενειακή συγχρώτιση, του καταρρίπτει τα δεδομένα, του ναζί, σκληρού εγκληματία. Βλέπει έναν άνθρωπο που θυμάται ως μια γλυκιά παρουσία να έχει πολεμήσει στο σκληρότερο των μετώπων. Ένα ημερολόγιο που σταματά, όταν η απανθρωπιά αντικαθιστά το καθήκον, υποδεικνύοντας τη συνενοχή σε εγκλήματα πολέμου ή απλώς τον αποτροπιασμό, από έναν άνθρωπο, δίχως έφεση στη βία.

  Ο Τιμ ακολουθεί την πορεία της οικογένειας του μετά τον πόλεμο την ίδια πορεία που γέννησε την Μπάαντερ Μάινχοφ αλλά δημιούργησε και το Γερμανικό οικονομικό θαύμα. Τους ανθρώπους που μόχθησαν για το κοστούμι και το αυτοκίνητο για να συνθλίβουν αργότερα απο  τα πολυκαταστήματα και την βιομηχανία που υποχρεώθηκαν να στελεχώσουν. Όλα αυτά τα χρόνια όμως μην μιλώντας για το παρελθόν, εξωραΐζοντας το και ξεχνώντας. Η Γερμανία και η ΕΣΣΔ, δύο χώρες υπεύθυνες για εκατόμβες θυμάτων η μία εως τις 8 Μάιου του 1945 η άλλη ως το 90 παρουσιάζονται σε αυτό το βιβλίο γυμνές απο τα δάφνινα στεφάνια , καθώς ο «αριστερός» Τιμ δεν μπορεί να μισήσει τον Ναζί αδερφό του, όταν τον αναζητά στο Κίεβο, στο στρατιωτικό νεκροταφείο. Ο πόνος του μίσους και των πολιτικών, φυλετικών εμπαθειών, αντικαθίσταται από την βότκα σε μια ερειπωμένη απο τον κομουνισμό Σοβιετική Ένωση.

  Ο Τιμ τολμά να μιλήσει, για την πίστη, έστω και σε λανθασμένα ιδανικά, την αγάπη για την πατρίδα και τον φόβο, μπροστά στο πέρασμα της γραμμής, στην συλλογική ευθύνη για τα εγκλήματα που στιγμάτισαν την Ευρώπη ,στο όνομα του Χίτλερ και του Στάλιν. Από εισαγγελέας και κατήγορος , γίνεται αναθεωρητής μιας μνήμης που το μόνο που έμεινε είναι μερικές τρίχες σε μια οδοντόβουρτσα, γιατί όσο και να θέλει να απομακρυνθεί είναι ο ίδιος, γιος του πατέρα του, όπως και ο αδελφός του. Ενός ανθρώπου που έφτιαξε ο ίδιος το μέλλον του, από το τίποτα και το είδε να ξεθωριάζει , θυσία στις μηχανές της εκβιομηχάνισης, ωραιοποιώντας όσους χάθηκαν στον πιο μάταιο και ανθρωποκτόνο πόλεμο του 20^ου αιώνα.

  Μικρό, αλλά μεστό βιβλίο, που σε αφήνει γεμάτο βαθιά συναισθήματα και αμφιβολίες για το ακλόνητο των θέσεων σου, αναφορικά με την πολιτική αλλά και την προσωπική/οικογενειακή ζωή.

 

«Το τραγούδι του προφήτη»- Paul Lynch (Gutenberg)

 

Σκοτάδι προσωπικό, σκοτάδι μιας χώρας, μιας κοινωνίας, μια κατάβαση από το όλον στο τίποτα . Μια δυστοπία που αρνούμαστε να αναγνωρίσουμε, γιατί είμαστε μακριά. Είμαστε άραγε?

 

Το « Τραγούδι του προφήτη» είναι μια γροθιά στο στομάχι. Συρία, Ουγγαρία 1956, Ανατολική Γερμανία 1953, κράτη ευνομούμενα, κράτη που η ψήφος είχε σημασία μέχρι που η κυβέρνηση αποφάσισε ότι το Κράτος κινδυνεύει και η κατάσταση εκτάκτου ανάγκης οφείλει να  κυριαρχήσει επι των δικαιωμάτων της αντιπροσωπευτικής δημοκρατίας. Εδώ η χώρα είναι η Ιρλανδία. Στην Ευρώπη, της οικονομικής ένωσης, των δικαιωματιστών, των συνδικαλιστών και των επιδομάτων. Όλα ξεκινάνε με μια σύγκρουση ανάμεσα σε ένα φοβικό Κράτος  και έναν πατέρα τον Λάρι συνδικαλιστή και οικογενειάρχη που ταλανίζεται ανάμεσα στο συνδικαλιστικό καθήκον και την αγάπη για την οικογένεια. Η μυστική αστυνομία συλλαμβάνει, εξαφανίζει όμως ακόμα υπάρχει πίστη, ότι όλα είναι προσωρινά. Ότι όλοι θα επιστρέψουν. Οτι η καταπάτηση των δικαιωμάτων είναι σχηματική και εφήμερη. Η οικογένεια φοβάται, συσπειρώνεται και περιμένει τον πατέρα που συλλαμβάνεται και εξαφανίζεται. Η Αιλις τραγική μάνα κουράγιο βλέπει τον κόσμο της να διαλύεται. Δεν μπορεί να σταματήσει να ανησυχεί, να ψάχνει και ταυτόχρονα να σημειώνει τις μικρές αλλαγές στην κοινωνία γύρω της. Πως ο κόσμος χωρίζεται σε μέλη του κόμματος και τους άλλους, τους ανεπιθύμητους, τους αναλώσιμους, από τον εργασιακό χώρο, μέχρι τον  κρεοπώλη. Το καθεστώς στοχοποιεί και ζητά συνεχώς νέο αίμα. Απαγορεύει για να προστατεύσει, δίχως αιτιολογία, μόνο με διατάγματα, φιμώνει δικηγόρους και πολίτες, ο χαρακτηρισμός ως αντιφρονούντα σημαίνει απόλυση, σύλληψη, εξαφάνιση.

 

Η Αιλις καρκινοβατεί μεταξύ του σε αρχόμενη άνοια πατέρα της και της υπό διάλυση οικογένειας της. Οι έφηβοι γιοι και κόρη της αντιδρούν, υποκρίνονται και επαναστατούν. Βλέπουν το σκοτάδι, να αλλάζει αρχικά την καθημερινότητα τους και μετά την ουσία της ζωής τους, από την απώλεια του πατέρα και του οικογενειακού αυτοκίνητου, στις απαγορεύσεις κυκλοφορίας και τα σημειώματα για εμφάνιση στο αστυνομικό τμήμα, που σημαίνουν στράτευση ή εξαφάνιση.

Το κράτος αντιδρά, φιμώνει, εξαφανίζει, τρομοκρατεί άμεσα με την αστυνομία, έμμεσα με την τρομοκρατία σε  επαγγελματικό επίπεδο με διορισμούς και στήριξη προσώπων φιλικών στο κόμμα, με την  κομματική καρφίτσα καρφωμένη στο πέτο του σακακιού

Η διάλυση του Σάιμον πατέρα της Αιλις μαζί της στο χρόνο, την τιμωρεί αργά και βασανιστικά κυρίως όμως την αποδομεί. Κάθε απώλεια είναι ακόμη ένα κομμάτι από την ιδανική μικροαστική ζωή της που γίνεται θρύψαλα. Το γκρι που μετατρέπεται σε μαύρο σε ρουφάει μαζί με την γραφή του βιβλίου, οξεία, μεταλλική, δίχως μεγάλες παύσεις,  μικρές ανάσες στο κυνήγι, με εσένα δίπλα στην Αιλις στη θέση του θηράματος. Μικρές διακοπές καθώς περιμένεις μαζί τους την επίσκεψη της μυστικής αστυνομίας. Όταν βλέπεις τους αγνοούμενους να αυξάνουν, το Κράτος να αρνείται το δικαίωμα σου στην ύπαρξη, με την δική του να είναι ο χρυσός κανόνας της επιβίωσης.

 

Η διάλυση μιας κοινωνίας, οι αντιπαραθέσεις, η στοχοποίηση, ο διχασμός ,τα ζήσαμε στη χώρα μας ,το 15, με τον διχαστικό ΣΥΡΙΖΑ, εδώ είναι τόσο γνώριμα και τόσο αδίστακτα. Τα πάντα κονιορτοποιούνται. Ο πατέρας χάνεται στα υπόγεια της μυστικής αστυνομίας. Ο μεγάλος γιος ο Μαρκ, χάνεται με τους αντάρτες, παίρνοντας θέση στον επερχόμενο εμφύλιο, ζητώντας να ζήσει. Η κόρη βυθίζεται στο σκοτάδι της άρνησης, ο μικρότερος γιος, ο Μπέιλι ενηλικιώνεται απότομα πριν χαθεί κι αυτός τραγική φιγούρα σε έναν εμφύλιο που έχει μοιράσει το Δουβλίνο σε ζώνες, έχει παραδοσει την Ιρλανδία βορά ανάμεσα στο Κράτος και όσους ζητάνε μια πιο ανθρώπινη ζωη με το όπλο στο χέρι, με τον υπόλοιπο κόσμο να παρακολουθεί αμέτοχος στην τηλεόραση, το αιματοκύλισμα μιας χώρας. Ένας απλός τραυματισμός του Μπέιλι σε βομβαρδισμό  θα τον οδηγήσει από το χειρουργείο στο νεκροτομείο και τη μητέρα του στην απόγνωση, δίχως φανερή αιτία, γιατί το Κράτος ζητά αίμα.

 

Στο σκοτάδι του τρόμου του εμφυλίου η αδερφή από τον Καναδά τους ζητά να διαφύγουν. Η Αιλις θα αρνηθεί. Ποιόν θα βρουν όταν γυρίσουν πίσω ο άντρας και ο γιος της. Όμως ο θάνατος του μικρότερου γιου της πυροδοτεί την φυγή. Μετανάστες στην Ευρώπη, διακινητές, διεφθαρμένοι υπάλληλοι, παραστρατιωτικοί και ένα μωρό και ένα κορίτσι που συμβολίζουν την δύναμη κ την ελπίδα για το αύριο. Όμως το σκοτάδι όσων έμειναν πίσω κρατά το βλέμμα της Αιλις μακριά από το φως. Η θάλασσα,το ανοιχτό πέλαγος γίνεται η ελπίδα ή το αβέβαιο μέλλον που είναι καλύτερο από το ζοφερό παρόν. 

 

Ο Προφήτης σε συγκλονίζει . Μια κάθοδος στον Άδη τόσο μακρινή και συνάμα τόσο γνώριμη. Οι ειδήσεις γίνονται πραγματικότητα στην χώρα σου. Δεν είναι πια η Συρία. Είσαι εσύ στην πλούσια Δυτική Ευρώπη, έρμαιο ενός εμφύλιου, ενός κράτους δυνάστη που σε στραγγαλίζει, ενός εμφυλίου που οι υπόλοιποι κοιτούν μέσα από τις τηλεοράσεις. Η ζωή σου θρυμματίζεται, άνθρωποι εξαφανίζονται στην λήθη του μυαλού, όπως ο πατέρας της Αιλις χάνεται στην δίνη του Αλτσχάιμερ μαζί με τη χώρα. Οι αναμνήσεις της ζωής του, πληγώνουν την κόρη του, παράλληλα με την δική της οικογένεια, την ζωή της, την δουλειά της που αποσυντίθεται κάτω από ένα καθεστώς που ζητά αίμα. 

 

Ένα βιβλίο γροθιά στο στομάχι, στον εφησυχασμό του Δυτικού. Η Γάζα κ η Συρία δίχως θρησκευτικό έρεισμα, μια σύγκρουση ανάμεσα σε ένα ολοκληρωτικό κράτος που προέκυψε από μια δημοκρατία, ίσως μια μετεξέλιξη ενός κράτους με στελέχη τύπου Πολάκη, Παππά, Κωνσταντοπούλου, Βαρουφάκη, Τσακαλώτου, κ Τσίπρα ή Άδωνι, Χατζηδάκη, Βορίδη-διαλέξτε τί σας ταιριάζει, που εξοντώνει τον αντιφρονούντα, δίχως οίκτο και πολλές ερωτήσεις, με τους οπαδους του, στρατιωτικούς, αστυνομικούς, κομματικά στελέχη, σταυροφόρους του Κράτους και της Ορθής Σκέψης του. 

Πόσο αντέχει κανείς; Πότε είναι ο κατάλληλος χρόνος για να αφήσει τα πάντα πίσω και να φύγει; Ποια η σκιά της μνήμης ? Πόσο μετρά η ζωή των ζωντανών και ποια κινητήρια δύναμη προσφέρουν τα παιδιά σε μια μάνα στη δίνη της αποσύνθεσης του κόσμου της.

 

Διαβάστε το βιβλίο, μια κατάβαση σε ένα μονοπάτι που σκοτεινιάζει και γίνεται όλο κ πιο αιχμηρό κ απότομο. Σκίζει ρούχα, παπούτσια, σάρκες και στενεύει τον δρόμο σου,το μονοπατι της επιβίωσης, της λύτρωσης, απαιτώντας να αφήσεις πράγματα, να επιλέξεις και να ελπίζεις . Εκεί που καθετί γνώριμο γίνεται σκιά του εαυτού του. 

Το ευνομούμενο χάνει την έννοια του κ ο τρόμος γίνεται Κράτος. Εκεί στο σκοτάδι είναι ο πυρήνας του Προφήτη. Στην λήθη που θες να σε πάρει αλλά δεν μπορείς γιατί είσαι γονιός και τα παιδιά σου είναι η πυξίδα σου και η ζωή σου. 

Δεθείτε γερά και ταξιδέψτε σε μια φανταστική, Δυστοπική Ιρλανδία τόσο κοντινή στο χάος και τόσο γνώριμη με άλλο όνομα στον καθένα μας. Ο εφησυχασμός μας είναι η τροφή στο τέρας που υφέρπει στο σκοτάδι και αναδύεται για να θυμίσει σε μια κοινωνία δικαιωματιστών, τι σημαίνει στυγνή εξουσία κ επιβίωση.  

«Το τραγούδι του προφήτη» είναι σίγουρα ένα από τα βιβλία της χρονιάς τουλάχιστον για μια δυστοπία που πλησιάζει ή ήδη ζούμε, εσείς αποφασίστε, η σκέψη έρχεται πλέον δεύτερη, οι πράξεις μένουν.

 

“Η εγγονή»-  Bernhard Schlink (Κριτική)

Ένας συγγραφέας, που τα βιβλία του, ο τρόπος γραφής του σε μαγνητίζουν, με την απλότητα και την μεστότητα τους, σε βαθμό να εθίζεσαι διαβάζοντας ασταμάτητα έως το τέλος. Στους περισσότερους είναι γνωστός από το «Διαβάζοντας στην Χαννα’, σε εμένα από το ‘Το Σαββατοκύριακο’. Ένα μυθιστόρημα για τη Γερμανία που δεν έκλεισε ποτέ πραγματικά τις πληγές που άφησε ο ΒΠΠ αλλά και η γενιά της τρομοκρατίας. Δεν με παραξενεύει που στην εγγονή, ο συγγραφέας μέσα από την Οδύσσεια της αυτογνωσίας και του επαναπροσδιορισμού, μετά την αυτοκτονία της γυναίκας του, ενός σχετικά χαμηλών τόνων εβδομηντάχρονου βιβλιοπώλη, , μας παρουσιάζει την ζωή της Διχασμένης Γερμανίας, πριν και μετά την ‘Ένωση. 

Ο Schlink  είναι μαέστρος στην δημιουργία χαρακτήρων οικείων, πραγματικών, ανθρώπων της διπλανής πόρτας που η καθημερινότητα τους, αποτελεί αντικείμενο ανάγνωσης, αναγνώρισης κοινών στοιχείων και προβληματισμού. Με αφετηρία το θάνατο της γυναίκας του, πρώην Ανατολκο Γερμανίδας, ο βιβλιοπώλης Κάσπαρ ανακαλύπτει έκπληκτος, πως η σύντροφος που τόσο αγαπούσε είχε μια σχεδόν παράλληλη ζωή, που τον άφηνε ,οικειοθελώς να μοιράζεται μέρη της. Πικραμένος για όσα δεν μοιράστηκε μαζί της, ανατρέχει μέσα από τα γραπτά της που ανακτά μέσα από έναν παλιό υπολογιστή και τις αναμνήσεις του, στη γνωριμία τους και τη ζωή της πριν και μετά από αυτή. 

Ανατολικο Γερμανίδα που ερωτεύεται και διαφεύγει στη Δύση η Μπίργκιτ μαζί με τον Κάσπαρ αφήνει πίσω της ένα μεγάλο μυστικό, που την κατατρέχει μια ολόκληρη ζωή, γεμάτη ρωτήματα. Ένα παιδί, που παραδίδει για υιοθεσία με τη γέννα του. Ο Κάσπαρ ανακαλύπτει όχι μόνο το παρελθόν της γυναίκας του αλλά και την επιθυμία της να επανορθώσει με την κόρη της ή τον ίδιο τον εαυτό της. Το οικογενειακό παρελθόν, ,με τον πατέρα νεκρό στρατιώτη των SS, στο Ανατολικό μέτωπο και τη γιαγιά και τη μάνα, δεσποτικές και φοβικές απέναντι στο νέο καθεστώς, της παντοκρατορίας της Στάζι που ζητά την απόλυτη υποταγή και συμμέτοχή τους. Μια Γερμανία που οι νέοι γνωρίζονται σε εκδηλώσεις ανταλλαγής, πολιτιστικές και η ατίθαση Μπίργκιτ  γνωρίζει τον φοιτητή με αναζητήσεις και καταγωγή από θρησκευόμενη οικογένεια Κασπαρ. Ένας κεραυνοβόλος ερωτάς σε μια Γερμανία, που το χάσμα της διχοτόμησης, προσπαθούν με αβέβαια και δειλά  βήματα να γεφυρώσουν οι νέοι, που δεν κουβαλάνε το ιστορικό βάρος του παρελθόντος αλλά μόνο την ορμή των ιδεολογιών που έχουν επικρατήσει εκατέρωθεν του Τοίχους.

Στη προσπάθεια να συμφιλιωθεί με οτι εκείνη πρέσβευε και ό,τι ποτέ δεν έζησαν μαζί, ανατρέχει στην γνωριμία τους στην τότε χωρισμένη Γερμανία, σε όσα εκείνος έκανε, αλλά αυτή ποτέ δεν βρήκε αρκετά και διακρίνει πλέον του λόγους που την έκαναν εσωστρεφή, χωρίς να μπορεί να καταλάβει αν ο θάνατος της ήταν αυτοκτονία ή απλά ένα ακόμη βράδι κατανυκτικής μέθης στην προσπάθεια της να έρθει σε ισορροπία ή απλά να αντέξει το βάρος του παρελθόντος της. 

Ο Κάσπαρ αποφασίζει να συνεχίζει την αναζήτηση που η Μπίργκιτ  ποτέ δεν ξεκίνησε, να βγει από το καβούκι του βιβλιοπώλη στα εβδομήντα του χρόνια  και να αναζητήσει τη γυναίκα του στην πρώην Α. Γερμανία, την κόρη της. Η οδύσσεια του δεν θα διαρκέσει πολύ. Αλλά στο τέλος της, μέσα από την επαφή με την «άλλη» Γερμανία, που ο Δυτικός είναι τόσο οικείος όσο και ο τουρίστας, θα βρεθεί όχι στην Ιθάκη του, αλλά σε ένα νέο δίλλημα. Η κόρη της γυναίκας του, είναι πλέον μέλος μιας εθνικιστικής αγροτικής κοινότητας, το καταφύγιο της από τα χρόνια περιθωριοποίησης στην Δ. Γερμανία ,μετά τη σύγκρουση με τους Ανατολικό Γερμανούς γονείς της, με τον πατέρα επιφανές στέλεχος του κόμματος.

Ο Κάσπαρ προσπαθεί να συνεχίσει την εναγώνια προσπάθεια της Μπίργκιτ να ενωθεί με το παρελθόν της και βλέπει στην κόρη της, έναν άλλο άνθρωπο που ελάχιστα ενδιαφέρεται για την βιολογική του μητέρα και προτιμά να εστιάζει μαζί με το σύζυγο και την εγγονή της Μπίργκιτ , στην Νέα Γερμανία, αγροτική, φολκλορική, δεμένη με τη γη και τις παραδόσεις και βαθιά αναθεωρητική. Η Ιθάκη του είναι πλέον η δεκατετράχρονη εγγονή του, γιατί εκεί βρίσκει τον σκοπό στη ζωή του. Να της ανοίξει νέους δρόμους, μακριά από τις παρωπίδες της εθνικιστικής κοινότητας, που ονειρεύεται μια Γερμάνία, για τους Γερμανούς, δίχως ξένους και βλέπει παντού, αδυναμία της Δυτικής κοινωνίας να επιβιώσει, μαλθακότητα, ξενόφερτους εισβολείς και  στοχοποιεί το ξένο και το διαφορετικό. Στη γνωριμία μαζί τους και με την εγγονή, αναγκάζεται να γνωρίσει το μοντέρνο πρόσωπο της ακροδεξιάς στη Γερμανία, εχθρικό σε κάθε τι ξένο, που αμφισβητεί το Ολοκαύτωμα και εστιάζει στην δημιουργία νέων αυτόνομων αγροτικών κοινοτήτων, που θα επιβιώσουν της έκπτωσης της εκφυλισμένης αστικής κοινωνίας. Ο Κάσπαρ συνταράζεται με τις διαφορές και την απολυτότητα, την αντίδραση στην ιστορική αλήεθια και την εσωστρέφεια και ανίκανος να φέρει τη γυναίκα του πίσω, μετακυλίει την αγάπη και το ενδιαφέρον του στην εγγονή του, παρόλες τις αντιδράσεις από τους αντικρατιστές και αντικαπιταλιστικές γονείς. 

Εδώ ο Schlink ξεκινά μια πανέμορφα δομημένη προσπάθεια να παντρέψει τον ηλικιωμένο βιβλιοπώλη, με την εφήβη εγγονή, μέσα από τα βιβλία και τη μουσική, αναγνωρίζοντας και γνωρίζοντας ο ένας τον άλλο, με τους δικούς τους κώδικες, που αλλάζουν, συγκρούονται και βρίσκουν γραμμές επικοινωνίας. Η μουσική και τα βιβλία, η ανταλλαγή ιδεών, ο σκεπτικισμός και η δύναμη της γνώσης θα αλλάξουν τα πράγματα, αλλά η μισαλλοδοξία και ο φόβος θα γκρεμίσουν την σχέση παππού-εγγονής.

Σε ένα αλλιώτικο τέλος, ελάχιστα λυτρωτικό, η βία θα απωλέσει έναν σύμμαχο της. Οι δεσμοί αίματος θα επικρατήσουν  ,αλλά δεν θα υπάρξει το ευτυχισμένο τέλος των Αμερικάνικων ταινιών. Η λύση θα δοθεί από το θάρρος, την ελπίδα και την ανιδιοτελή αγάπη που χαρακτηρίζει τον παππού και από μια εγγονή, που αναλαμβάνει το βάρος των πράξεων της. Η οικογενειακή σάγκα, θα τελειώσει με τους ελάχιστους συγγενείς της Μπίργκιτ , κόρη και άνδρα, πιο κοντά, σε μια Γερμανία που η ανθρώπινή ζεστασιά, έχει χαθεί σε εθνικιστές φάρμες και ακροδεξιά κοινόβια και συγκρούσεις με ακροαριστερούς τραμπούκους. Φως σε μια γκρίζα μέρα που ξεπροβάλλει στα χωράφια της πρώην Ανατολικής Γερμανίας. 

Ένα βιβλίο, προσωπικό, μια αναζήτηση σε μια σχέση με κενά και κρυφά σημεία, μια αναζήτηση πολιτική, πολιτιστική,  που αναδεικνύει τελικά την αξία της τέχνης, της αγάπης και της αφοσίωσης που υπερνικά προκαταλήψεις και διαμορφώνει ανθρώπους, όσο είναι νέοι και πρόθυμοι να μάθουν και να αναθεωρήσουν. Διαβάζεται δίχως τέλος, δίχως σταματημό, σαν μια μεγάλη εξομολόγηση, ενός άνδρα στην χαμένη από καιρό γυναίκα του.